Ekstremalne zjawiska pogodowe – powodzie, susze i fale upałów w erze zmian klimatu – dla szkół podstawowych
Lekcja o ekstremalnych zjawiskach pogodowych w kontekście zmian klimatu. Poznamy mechanizmy powstawania powodzi, susz i fal upałów (w Polsce i na świecie). Dowiemy się również, jak naukowcy wykorzystują nietypowe źródła danych – od raportów rządowych po wiadomości z platform społecznościowych – do badania klęsk żywiołowych.
Prowadząca: dr Beata Latos – doktor Nauk o Ziemi, obecnie pracuje w Zakładzie Dynamiki Morza Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie. Laureatka stypendium Fundacji na rzecz Nauki Polskiej dla 100 najlepszych naukowców poniżej 30 roku życia w Polsce. Brała udział w 5 międzynarodowych kampaniach pomiarowych, od 9 lat prowadzi własne granty badawcze. Spędziła ponad 10 000 godzin, analizując dane środowiskowe.
Ekstremalne zjawiska pogodowe – powodzie, susze i fale upałów w erze zmian klimatu – dla szkół ponadpodstawowych
Lekcja o ekstremalnych zjawiskach pogodowych w kontekście zmian klimatu. Poznamy mechanizmy powstawania powodzi, susz i fal upałów (w Polsce i na świecie). Dowiemy się również, jak naukowcy wykorzystują nietypowe źródła danych – od raportów rządowych po wiadomości z platform społecznościowych – do badania klęsk żywiołowych.
Prowadząca: dr Beata Latos – doktor Nauk o Ziemi, obecnie pracuje w Zakładzie Dynamiki Morza Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie.
Bezpieczne opalanie – dla szkół podstawowych
Podczas lekcji omówiono, czym jest promieniowanie ultrafioletowe, jakie są jego pozytywne i negatywne skutki, jak działają kremy z filtrem oraz jak wyznaczyć czas bezpiecznego opalania.
Prowadząca: dr inż. Agnieszka Czerwińska – adiunkt w Zakładzie Fizyki Atmosfery Instytutu Geofizyki PAN. Głównym obszarem jej zainteresowania jest słoneczne promieniowanie UV – zarówno w aspekcie czysto geofizycznym (analiza krótko- i długofalowych trendów, modelowanie promieniowania UV), jak i w ujęciu interdyscyplinarnym (personalne dawki promieniowania UV o skuteczności biologicznej, wpływ na człowieka, bilansowanie negatywnych i pozytywnych skutków na zdrowie).
Bezpieczne opalanie – dla szkół ponadpodstawowych
Podczas lekcji omówiono, czym jest promieniowanie ultrafioletowe, jakie są jego pozytywne i negatywne skutki, jak działają kremy z filtrem oraz jak wyznaczyć czas bezpiecznego opalania.
Prowadząca: dr inż. Agnieszka Czerwińska – adiunkt w Zakładzie Fizyki Atmosfery Instytutu Geofizyki PAN.
Wielkie trzęsienia ziemi – dla szkół podstawowych
Lekcja dotyczy największych trzęsień Ziemi zmierzonych instrumentalnie. Uczniowie dowiedzą się, gdzie wystąpiły, jakie były ich skutki i dlaczego takie katastrofalne zjawiska występują w konkretnych rejonach świata. Będzie można się dowiedzieć, jak duże były przesunięcia mas skalnych i jak długo trwało samo przesuwanie się skał w trakcie trzęsienia. Największe trzęsienia Ziemi występują w miejscach, gdzie płyta oceaniczna zagłębia się pod płytę kontynentalną. Uczniowie dowiedzą się, jaki jest mechanizm powstawania wielkich trzęsień Ziemi oraz w jaki sposób mierzymy ich wielkość.
Prowadzący: dr hab. Grzegorz Lizurek – pracownik Zakładu Sejsmologii Instytutu Geofizyki PAN. Naukowo zajmuje się wstrząsami wywoływanymi przez działalność człowieka, w tym spiętrzaniem wody w sztucznych zbiornikach wodnych i wydobyciem kopalin.
Wielkie trzęsienia ziemi – dla szkół ponadpodstawowych
Lekcja dotyczy największych trzęsień Ziemi zmierzonych instrumentalnie. Uczniowie dowiedzą się, gdzie wystąpiły, jakie były ich skutki i dlaczego takie katastrofalne zjawiska występują w konkretnych rejonach świata. Będzie można się dowiedzieć, jak duże były przesunięcia mas skalnych i jak długo trwało samo przesuwanie się skał w trakcie trzęsienia. Największe trzęsienia Ziemi występują w miejscach, gdzie płyta oceaniczna zagłębia się pod płytę kontynentalną. Uczniowie dowiedzą się, jaki jest mechanizm powstawania wielkich trzęsień Ziemi oraz w jaki sposób mierzymy ich wielkość.
Prowadzący: dr hab. Grzegorz Lizurek – pracownik Zakładu Sejsmologii Instytutu Geofizyki PAN.
Arktyka – papierek lakmusowy zmian klimatu – dla szkół podstawowych
Trend ocieplenia w Arktyce jest ponad dwukrotnie wyższy niż średnia światowa w ostatnich dziesięcioleciach. Spitsbergen, gdzie znajduje się jedyna całoroczna polska stacja arktyczna, ogrzewa się nawet 6 razy szybciej niż reszta globu. Utrata lodu morskiego wzmacnia trend ocieplenia, ponieważ powierzchnia oceanu pochłania więcej ciepła słonecznego niż powierzchnia śniegu i lodu. Jak to wpływa na planetę? Czy musimy się martwić lodem topniejącym tysiące kilometrów od nas? Jak to wpływa na pogodę i klimat w naszej części globu?
Prowadząca: dr Agata Goździk, adiunkt, kierownik Zespołu Nauki Obywatelskiej w Instytucie Geofizyki PAN, popularyzatorka nauki
Arktyka – papierek lakmusowy zmian klimatu – dla szkół ponadpodstawowych
Trend ocieplenia w Arktyce jest ponad dwukrotnie wyższy niż średnia światowa w ostatnich dziesięcioleciach. Spitsbergen, gdzie znajduje się jedyna całoroczna polska stacja arktyczna, ogrzewa się nawet 6 razy szybciej niż reszta globu. Utrata lodu morskiego wzmacnia trend ocieplenia, ponieważ powierzchnia oceanu pochłania więcej ciepła słonecznego niż powierzchnia śniegu i lodu. Jak to wpływa na planetę? Czy musimy się martwić lodem topniejącym tysiące kilometrów od nas? Jak to wpływa na pogodę i klimat w naszej części globu?
Prowadząca: dr Agata Goździk, adiunkt, kierownik Zespołu Nauki Obywatelskiej w Instytucie Geofizyki PAN, popularyzatorka nauki
Energia odnawialna – co trzeba wiedzieć? – dla szkół podstawowych
Energia odnawialna – co trzeba wiedzieć? – dla szkół ponadpodstawowych
Lekcja online poświęcona odnawialnym źródłom energii to doskonała okazja, by uporządkować wiedzę na temat jednej z najważniejszych kwestii współczesności – transformacji energetycznej i ochrony klimatu. Spotkanie pozwoli przyjrzeć się z bliska najpopularniejszym technologiom OZE, zastanowić się nad ich potencjałem i obalić mity, które często pojawiają się w publicznej debacie. Uczestnicy poznają również najważniejsze zalety oraz główne wyzwania związane z poszczególnymi rodzajami energii odnawialnej.
Prowadzący: dr Artur Szkop, adiunkt w Zakładzie Fizyki Atmosfery w Instytucie Geofizyki PAN
Jak zajrzeć do wnętrza Ziemi? – dla szkół podstawowych
Ziemia skrywa w sobie wiele tajemnic, a bezpośrednie dotarcie do jej środka niestety nie jest możliwe. Najgłębszy odwiert sięga zaledwie około 13 km, podczas gdy promień naszej planety to aż 6 371 km! Skąd zatem wiemy, co znajduje się głęboko pod naszymi stopami? Odpowiedź przynoszą… trzęsienia ziemi! Brzmi zagadkowo? Podczas spotkania wybierzemy się w podróż do wnętrza naszej planety, aby zobaczyć, jak jest ona zbudowana i skąd wiemy, co kryje się w jej wnętrzu. Usiądźcie zatem wygodnie i wyruszmy razem w podróż w głąb Ziemi, odkrywając jej sekrety!
Prelegentka: dr Julia Rewers, adiunkt w Zakładzie Sejsmicznych Badań Litosfery w Instytucie Geofizyki PAN
Jak zajrzeć do wnętrza Ziemi? – dla szkół ponadpodstawowych
Ziemia skrywa w sobie wiele tajemnic, a bezpośrednie dotarcie do jej środka niestety nie jest możliwe. Najgłębszy odwiert sięga zaledwie około 13 km, podczas gdy promień naszej planety to aż 6 371 km! Skąd zatem wiemy, co znajduje się głęboko pod naszymi stopami? Odpowiedź przynoszą… trzęsienia ziemi! Brzmi zagadkowo? Podczas spotkania wybierzemy się w podróż do wnętrza naszej planety, aby zobaczyć, jak jest ona zbudowana i skąd wiemy, co kryje się w jej wnętrzu. Usiądźcie zatem wygodnie i wyruszmy razem w podróż w głąb Ziemi, odkrywając jej sekrety!
Prelegentka: dr Julia Rewers, adiunkt w Zakładzie Sejsmicznych Badań Litosfery w Instytucie Geofizyki PAN
Wstrząsający Układ Słoneczny – dla szkół podstawowych
Nazwa „trzęsienia ziemi” kojarzy się przede wszystkim ze wstrząsami występującymi na Błękitnej Planecie. Jednak, czy Ziemia jest jedynym miejscem w kosmosie, które się trzęsie? Podczas wykładu przyjrzymy się Słońcu, Księżycowi oraz planetom Układu Słonecznego i ich satelitom. Uczniowie dowiedzą się, gdzie w naszym najbliższym kosmicznym otoczeniu zdarzają się trzęsienia ziemi oraz jaki może mieć to wpływ na nas – ludzi. Podczas prelekcji uczniowie usłyszą o misjach kosmicznych, które miały na celu badanie wstrząsów poza naszą Planetą.
Prelegentka: Helena Ciechowska, doktorantka w Zakładzie Sejsmologii Instytutu Geofizyki PAN
Wstrząsający Układ Słoneczny – dla szkół ponadpodstawowych
Nazwa „trzęsienia ziemi” kojarzy się przede wszystkim ze wstrząsami występującymi na Błękitnej Planecie. Jednak, czy Ziemia jest jedynym miejscem w kosmosie, które się trzęsie? Podczas wykładu przyjrzymy się Słońcu, Księżycowi oraz planetom Układu Słonecznego i ich satelitom. Uczniowie dowiedzą się, gdzie w naszym najbliższym kosmicznym otoczeniu zdarzają się trzęsienia ziemi oraz jaki może mieć to wpływ na nas – ludzi. Podczas prelekcji uczniowie usłyszą o misjach kosmicznych, które miały na celu badanie wstrząsów poza naszą Planetą.
Prelegentka: Helena Ciechowska, doktorantka w Zakładzie Sejsmologii Instytutu Geofizyki PAN
Plastik w wodzie – dlaczego to problem? – dla szkół podstawowych
Podczas lekcji przedstawimy podstawowe informacje dotyczące plastiku: jego pochodzenie, właściwości i sposoby użytkowania czy utylizacji. Opowiemy o miejscu plastiku w systemie Ziemi, czyli o tym, jakie są drogi jego transportu i akumulacji w szczególności w środowisku wodnym i przybliżymy trochę badania w tej dziedzinie. Zakończymy lekcję opowiadając więcej o aspektach ekologicznych związanych z produkcją, użytkowaniem i recyklingiem plastiku.
Prelegentka: dr inż. Anna Łoboda – adiunkt w Zakładzie Hydrologii i Hydrodynamiki Instytutu Geofizyki PAN. Zajmuje się badaniami skupiającymi się na interakcjach między przepływem wody a roślinnością, ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na hydrodynamikę rzek.
Zanieczyszczenie środowiska wodnego plastikiem – problemy i wyzwania – dla szkół ponadpodstawowych
Podczas lekcji przedstawimy podstawowe informacje dotyczące plastiku: jego pochodzenie, właściwości i sposoby użytkowania czy utylizacji. Opowiemy o miejscu plastiku w systemie Ziemi, czyli o tym, jakie są drogi jego transportu i akumulacji w szczególności w środowisku wodnym i przybliżymy trochę badania w tej dziedzinie. Zakończymy lekcję opowiadając więcej o aspektach ekologicznych związanych z produkcją, użytkowaniem i recyklingiem plastiku.
Prelegent: dr inż. Łukasz Przyborowski – adiunkt w Zakładzie Hydrologii i Hydrodynamiki Instytutu Geofizyki PAN. Na doktoracie zajmował się badaniem interakcji między przepływem wody, roślinnością a rumowiskiem rzecznym. Obecnie kierownik projektu „Badanie mechanizmu transportu odpadów makroplastiku w potoku z roślinnością”.
Życie i praca w stacji polarnej – dla szkół podstawowych
Lekcja online prosto z Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie, którą poprowadzili dla Was uczestnicy 48. Wyprawy Polarnej PAN. Stację zbudowano w południowej części wyspy Spitsbergen w norweskiej części Arktyki w 1957 roku. Od 1978 jest ona stale zamieszkana i służy polskim badaczom za dom i miejsce pracy w trakcie całorocznych wypraw Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. Podczas lekcji zimownicy odpowiedzą na najczęściej pojawiające się pytania związane z życiem i pracą na stacji polarnej.
Prelegent: Krzesimir Tomaszewski, Kierownik 48. Wyprawy Polarnej PAN, hydrochemik, uczestnik dwóch całorocznych wypraw polarnych na Spitsbergen.
Życie i praca w stacji polarnej – dla szkół ponadpodstawowych
Lekcja online prosto z Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie, którą poprowadzili dla Was uczestnicy 48. Wyprawy Polarnej PAN. Stację zbudowano w południowej części wyspy Spitsbergen w norweskiej części Arktyki w 1957 roku. Od 1978 jest ona stale zamieszkana i służy polskim badaczom za dom i miejsce pracy w trakcie całorocznych wypraw Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. Podczas lekcji zimownicy odpowiedzą na najczęściej pojawiające się pytania związane z życiem i pracą na stacji polarnej.
Prelegent: Krzesimir Tomaszewski, Kierownik 48. Wyprawy Polarnej PAN, hydrochemik, uczestnik dwóch całorocznych wypraw polarnych na Spitsbergen.
Pomiary geofizyczne w królestwie niedźwiedzi polarnych – dla szkół podstawowych
To opowieść o pracy naukowców w jednym z najbardziej surowych i niedostępnych rejonów świata – Arktyce. Podczas prelekcji uczestnicy poznają, jak prowadzi się badania geofizyczne w ekstremalnych warunkach: mierzenie pokrywy śnieżnej i lodowej, badanie struktur geologicznych czy rejestrowanie zmian klimatycznych. Opowiem o technikach pomiarowych, wykorzystywanym sprzęcie, wyzwaniach logistycznych i codziennym życiu na stacji badawczej wśród lodu, wichrów i… niedźwiedzi polarnych. To spotkanie z nauką, przygodą i pięknem Arktyki – krainy lodu i tajemnic.
Prelegent: dr Tomasz Wawrzyniak – adiunkt w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich IGF PAN.
Pomiary geofizyczne w królestwie niedźwiedzi polarnych – dla szkół ponadpodstawowych
To opowieść o pracy naukowców w jednym z najbardziej surowych i niedostępnych rejonów świata – Arktyce. Podczas prelekcji uczestnicy poznają, jak prowadzi się badania geofizyczne w ekstremalnych warunkach: mierzenie pokrywy śnieżnej i lodowej, badanie struktur geologicznych czy rejestrowanie zmian klimatycznych. Opowiem o technikach pomiarowych, wykorzystywanym sprzęcie, wyzwaniach logistycznych i codziennym życiu na stacji badawczej wśród lodu, wichrów i… niedźwiedzi polarnych. To spotkanie z nauką, przygodą i pięknem Arktyki – krainy lodu i tajemnic.
Prelegent: dr Tomasz Wawrzyniak – adiunkt w Zakładzie Badań Polarnych i Morskich IGF PAN.
Smog i zdrowie – jak jakość powietrza na nas wpływa i co możemy zrobić? dla szkół podstawowych
Lekcja o związkach między środowiskiem naturalnym a stanem zdrowia różnych grup wiekowych. Poznamy wpływ zanieczyszczenia powietrza na różne choroby przewlekłe (astma, choroby serca, problemy z koncentracją), sposoby sprawdzania jakości powietrza w swojej okolicy i praktyczne metody ochrony. Omówimy naturalne sposoby radzenia sobie ze stresem cywilizacyjnym i rolę kontaktu z naturą dla zdrowia psychicznego. Szczególnie polecamy na zajęcia edukacji zdrowotnej.
Prelegentka: dr Beata Latos – doktor Nauk o Ziemi, pracuje w Zakładzie Dynamiki Morza Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie. Brała udział w 5 międzynarodowych kampaniach pomiarowych, od 9 lat prowadzi własne granty badawcze. Spędziła ponad 10 000 godzin, analizując dane środowiskowe.
Smog i zdrowie – jak jakość powietrza na nas wpływa i co możemy zrobić? – dla szkół ponadpodstawowych
Lekcja o związkach między środowiskiem naturalnym a stanem zdrowia różnych grup wiekowych. Poznamy wpływ zanieczyszczenia powietrza na różne choroby przewlekłe (astma, choroby serca, problemy z koncentracją), sposoby sprawdzania jakości powietrza w swojej okolicy i praktyczne metody ochrony. Omówimy naturalne sposoby radzenia sobie ze stresem cywilizacyjnym i rolę kontaktu z naturą dla zdrowia psychicznego. Szczególnie polecamy na zajęcia edukacji zdrowotnej.
Prelegentka: dr Beata Latos – doktor Nauk o Ziemi, pracuje w Zakładzie Dynamiki Morza Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie. Brała udział w 5 międzynarodowych kampaniach pomiarowych, od 9 lat prowadzi własne granty badawcze. Spędziła ponad 10 000 godzin, analizując dane środowiskowe.
Huragany na Atlantyku – jak zimowe ocieplenie oceanów wpływa na sezon huraganowy – dla szkół ponadpodstawowych
Czy możemy przewidzieć, jaki będzie sezon huraganowy kilka miesięcy wcześniej, już zimą? Podczas lekcji poznamy nowatorskie odkrycia dotyczące związku między zimowym ociepleniem Atlantyku i Pacyfiku a późniejszą aktywnością huraganów nad Północnym Atlantykiem. Dowiemy się, co wpływa na powstanie cyklonów tropikalnych oraz co szacujemy na najbliższe kilkadziesiąt lat.
Prelegentka: dr Beata Latos – doktor Nauk o Ziemi, pracuje w Zakładzie Dynamiki Morza Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie. Brała udział w 5 międzynarodowych kampaniach pomiarowych, od 9 lat prowadzi własne granty badawcze. Spędziła ponad 10 000 godzin, analizując dane środowiskowe.
W głąb czasu geologicznego – czyli skąd wiemy co działo się miliardy lat temu? dla szkół podstawowych
Czy można „zobaczyć” początki naszej planety, gdy nie było jeszcze ludzi, roślin ani zwierząt? Geologia daje nam narzędzia, by sięgnąć w przeszłość dalej, niż pozwala jakakolwiek inna nauka. Podczas tych zajęć uczniowie poznają, jak geolodzy rekonstruują historię Ziemi sprzed miliardów lat – korzystając z analizy minerałów i skał. W części wykładowej uczniowie dowiedzą się m.in: – Czym jest głęboki czas geologiczny i jak myśleć o czasie nie w tysiącach, lecz w miliardach lat. – Jak geolodzy rekonstruują historię Ziemi na podstawie skał i minerałów? – Czy skały mogą zachowywać informacje na temat atmosfery, oceanów, czy powstania życia? – Jak działają geologiczne zegary? Część warsztatowa obejmie pokaz przykładowych skał oraz praktyczne ćwiczenia wprowadzające do rozpoznawania minerałów.
Prelegent: dr Piotr Feliks Król, adiunkt w Zakładzie Magnetyzmu IGF PAN.
W głąb czasu geologicznego – czyli skąd wiemy co działo się miliardy lat temu? – dla szkół ponadpodstawowych
Czy można „zobaczyć” początki naszej planety, gdy nie było jeszcze ludzi, roślin ani zwierząt? Geologia daje nam narzędzia, by sięgnąć w przeszłość dalej, niż pozwala jakakolwiek inna nauka. Podczas tych zajęć uczniowie poznają, jak geolodzy rekonstruują historię Ziemi sprzed miliardów lat – korzystając z analizy minerałów i skał. W części wykładowej uczniowie dowiedzą się m.in: – Czym jest głęboki czas geologiczny i jak myśleć o czasie nie w tysiącach, lecz w miliardach lat. – Jak geolodzy rekonstruują historię Ziemi na podstawie skał i minerałów? – Czy skały mogą zachowywać informacje na temat atmosfery, oceanów, czy powstania życia? – Jak działają geologiczne zegary? Część warsztatowa obejmie pokaz przykładowych skał oraz praktyczne ćwiczenia wprowadzające do rozpoznawania minerałów.
Prelegent: dr Piotr Feliks Król, adiunkt w Zakładzie Magnetyzmu Instytutu Geofizyki PAN
Od fotonów do tęczy, czyli o naturze światła oczami geofizyka – dla szkół podstawowych
Czym w zasadzie jest światło? Falą? Strumieniem cząstek? A może czystą energią? Na zajęciach zaczniemy od początku i krok po kroku postaramy się zrozumieć naturę tego przedziwnego zjawiska. Dowiemy się, dlaczego niebo jest niebieskie, chmury białe, a tęcza ma wszystkie kolory podstawowe. Zastanowimy kto i dlaczego wymyślił, żeby barwę światła podawać w Kelwinach (jednostce temperatury) i dlaczego „ciepła” żarówka ma według opisu na pudełku niższą temperaturę niż „zimna”. Nie obejdzie się bez odrobiny mitycznej mechaniki kwantowej, ale spokojnie, bo tu z pomocą przyjdą nam pomoce naukowe i proste doświadczenie, które każdy uczestnik będzie mógł wykonać samodzielnie.
Prelegent: dr Artur Szkop, adiunkt w Zakładzie Fizyki Atmosfery IGF PAN
Zorza polarna oczami zimowników – dla szkół ponadpodstawowych
Zorza polarna to zjawisko, które fascynowało ludzi od wieków. Kolorowe światła oświetlające nocne niebo obserwowano w starożytnych Chinach czy w Grecji. Obecnie zorza polarna jest dobrze znanym zjawiskiem. Potrafimy wyjaśnić mechanizmy, które ją kontrolują. Prowadzimy regularne obserwacje i pomiary zarówno z Ziemi, jak i z kosmosu. Mamy modele matematyczne, które pomagają nam przewidzieć, kiedy i gdzie pojawi się zorza. Co to jest i jak powstaje to zjawisko? Jaki może mieć kolor? Gdzie możemy ją zobaczyć? Czy wpływa na nasze życie i zdrowie? I co zorza ma wspólnego z ziemskim polem magnetycznym i wiatrem słonecznym?
Prelegent: Krzesimir Tomaszewski, Kierownik 48. Wyprawy Polarnej PAN
Połączenie z Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie