Od 1 marca br. dostęp do infrastruktur badań polarnych zapewni sieć 50 instytutów partnerskich, w tym Instytut Geofizyki PAN, który jest partnerem w projekcie POLARIN (Sieć Infrastruktury Badań Polarnych). W ciągu najbliższych pięciu lat Unia Europejska przekaże 14,6 mln euro na finansowanie tego projektu, którego oficjalne rozpoczęcie zaplanowano na 1 marca 2024 r. Będzie promował badania interdyscyplinarne, które odpowiadają na wyzwania naukowe w obu regionach polarnych.

Regiony polarne odgrywają kluczową rolę w systemie Ziemi i są szczególnie ważne dla naszego klimatu. Aby zrozumieć i przewidzieć złożone procesy zachodzące w tych regionach oraz aby zapewnić informacje oparte na danych, społeczność badaczy polarnych potrzebuje dostępu do światowej klasy infrastruktur badawczych, które mogą funkcjonować w tych regionach. Finansowany ze środków UE projekt POLARIN (Sieć infrastruktury badawczej polarnej) zapewni w pełni finansowany, transgraniczny, wirtualny i zdalny dostęp do 64 infrastruktur badań polarnych, w tym do Polskiej Stacji Polarnej Hornsund na Spitsbergenie, zarządzanej przez nasz Instytut. Projekt będzie promował badania interdyscyplinarne, które dotyczą wyzwań naukowych w obu regionach polarnych. Aby tak się stało, utworzono sieć instytutów partnerskich z Europy i spoza niej (m.in. z Kanady, USA, Wielkiej Brytanii, Ukrainy i Chile). POLARIN to największy projekt koordynowany obecnie przez Instytut Alfreda Wegenera, Centrum Badań Polarnych i Morskich im. Helmholtza (AWI). 

Regiony polarne mają kluczowe znaczenie dla naszego klimatu. Jednocześnie uważane są za systemy wczesnego ostrzegania przed zmianami klimatu i obszary zainteresowania ekspansji człowieka i poszukiwania nowych zasobów. Obydwa regiony charakteryzują się postępującą utratą lodu oraz szybko zmieniającymi się oceanami i lądami. Konsekwencje tej polarnej transformacji mogą być odczuwalne na całej planecie i na różne sposoby wpływają na ludzi. W związku z tym decydenci polityczni potrzebują zaleceń dotyczących przyszłego wykorzystania regionów polarnych. Istnieje jednak niewiele infrastruktur badawczych, które mogą działać w tak odległych, ekstremalnych środowiskach. Zapewnienie dostępu do infrastruktur badawczych i ich integracja to klucz do wzmocnienia badań europejskich. Ponadto zwiększy to możliwości obserwacji i modelowania pod względem przezwyciężenia wielkich wyzwań, przed którymi stoją te regiony – a w wyniku globalnych interakcji – cały „system Ziemi”.

„To, co wyróżnia POLARIN, to fakt, że po raz pierwszy w ramach jednego projektu będziemy oferować dostęp do infrastruktur badawczych zarówno w Arktyce, jak i w Antarktyce” – wyjaśnia dr Nicole Biebow, koordynatorka projektu w Instytucie Alfreda Wegenera. „Stworzyliśmy sieć wzajemnie powiązanych i interdyscyplinarnych infrastruktur badawczych, która obejmuje wszystkie powiązane obszary badawcze – od badań morskich i lądowych po badania atmosfery. Podejście jest innowacyjne i wyjątkowe. To jedyny tego typu projekt.”

POLARIN zapewni międzynarodowy dostęp do 64 wiodących infrastruktur badań polarnych, w tym stacji badawczych w Arktyce i Antarktydzie, statków badawczych i lodołamaczy na obu biegunach, obserwatoriów (na lądzie i na morzu), infrastruktur danych oraz repozytoriów rdzeni lodowych i osadowych. Z jednej strony zostanie to osiągnięte poprzez przydzielenie miejsc w ramach odpowiednich infrastruktur; z drugiej wirtualny dostęp uzyskają m.in. infrastruktury danych. Co więcej, POLARIN zaoferuje zdalny dostęp do infrastruktury, co oznacza, że badacze będą mogli zamówić próbki, zbiory danych i inne zasoby, które następnie zostaną zgromadzone/przygotowane w odpowiedniej infrastrukturze bez konieczności obecności osoby składającej wniosek na miejscu.

Zaproszenia do składania wniosków na korzystanie z infrastruktur będą uwzględniać konkretne wyzwania określone przez organizacje i programy międzynarodowe. Ponadto, projekt POLARIN ulepszy usługi online, dostęp do danych i interoperacyjność między systemami, zapewniając jednocześnie przyszłym pokoleniom szkolenie w zakresie korzystania z najnowocześniejszej infrastruktury badawczej. Szkolenie obejmie seminaria na takie tematy, jak planowanie prac w terenie, sposoby zrównoważonego wykorzystania infrastruktury badawczej i sprzętu technologicznego oraz gromadzenie i przetwarzanie danych, a także specjalne szkolenie w zakresie bezpieczeństwa dla regionów polarnych.